آیین نامه

خلاصه ای از تعاریف کتاب آیین نامه

 در این نوشته به بررسی مهم ترین تعاریف کتاب آیین نامه و ایجاد انسجام در آن پرداخته ایم .       

وسیله ی نقلیه 

وسایل موتوری و غیر موتوری و موتور سیکلت که برای جابه‌جایی انسان و کالا به کار می‌رود.  

وسیله ی نقلیه ی موتوری

هر نوع وسیله ی نقلیه ای که دارای حداقل یک چرخ در جلو و دو چرخ در عقب و دارای موتور و سامانه ی انتقال قدرت بوده .برای حمل بار یا انسان به کار رود و به آن خودرو نیز گفته می‌شود.  

• خودروها: شامل اتومبیل‌های سواری و وانت
• خودروها و اتوبوس‌های کوچک با وزن کمتر از ۵/۳ تن

وسایل نقلیه باری (کامیونها)

• اتوبوس‌های بزرگ با بیش از ۵/۳ تن وزن
• تراکتورها: شامل تراکتورهای یدک‌کش با سرعت کمتر از ۲۰ کیلومتر در ساعت
• بارکش‌های شهری با سرعت بیش از ۲۰ کیلومتر بر ساعت
• یدک‌کش‌های چرخ زنجیری
• موتورسیکلت‌ها: بر اساس حجم موتور آنها تقسیم‌بندی می‌شوند . مثل: موتورسیکلت‌های با حجم ۵۰ و ۱۰۰ و ۱۲۵ و ۲۵۰ و ۷۵۰ و ۱۰۰۰ سی سی
• قطار
• ماشین آلات کشاورزی
• قایق دریانوردی، ماهیگیری، اسکی‌روی آب، تندروی ورزشی، دفاعی، گشت گمرکات، گشت مرزی، گشت نجات
• کشتی تفریحی، باری، مسافربری، دفاعی، ماهیگیری و شیلات، گشت گمرکات و گشت مرزی، گشت نجات
• لنج باری، مسافری، ماهیگیری، دریانوردی

 

وسیله ی نقلیه ی غیر موتوری 

مطابق تعریف کتاب آیین نامه هر نوع وسیله ی نقلیه ای که نیروی محرکه ی آن از موتور نباشد (مثل دوچرخه)

وسیله ی نقلیه ی امدادی

وسیله ی ویژه ی خدمات انتظامی ،ترافیکی ،پزشکی ،آتش نشانی و امداد اضطراری آب ، برق و گاز که به وسیله راهنمایی رانندگی تعیین و با علائم ویژه مشخص می‌گردد.  

وسیله ی نقلیه طویل (long vehicle)

وسیله ی نقلیه ای که طول آن بیشتر از 12/5 متر باشد . 

     

راه در آیین نامه  

عبارتست از تمامی سطح خیابان ،جاده ،کوچه و کلیه ی معابری که برای عبور و مرور مردم اختصاص داده می‌شود .  

آزادراه

  راهی است که حداقل دو خط اتوموبیل رو و یک شانه به عرض سه متر برای هر دو طرف رفت و برگشت باشد دو طرف آزادراه محصور است و تمام طول آن ، مسیر رفت و برگشت از یک دیگر کاملا مجزاست و تنها راه ارتباط مسیر رفت و برگشت به وسیله ی راه های فرعی ای تامین می شوند که از زیر یا بالای آزادراه عبور میکنند و غیر از آن هیچ راه دیگری آن را قطع نمی‌کند .

 

بزرگراه

راهی است که حداقل دارای دو خط اتومبیل رو بوده و ترافیک دو طرف رفت و برگشت به وسیله ی مانع از یکدیگر جدا شده و برخلاف آزاد راه میتواند تعداد معدودی تقاطع هم سطح کنترل شده باشد.        در واقع میتوان گفت آزادراه بزرگراهی است که :

• شانه خاکی داشته باشد .
• به میزان 10 کیلومتر بر ساعت بتوان با سرعت بیشتری حرکت کرد .
• از طریق پل های هوایی روگذر یا زیرگذر یا تقاطع های غیر هم سطح به آن دسترسی داشت .
• دو طرف آن محصور شده باشد .

رنگ تابلوی بزرگراه سبز و رنگ تابلوی آزاد راه آبی می‌باشد.     آزاد راه و بزرگراه از تعاریف و مفاهیم مهم در آزمون و کتاب آیین نامه می باشند .  

راه های شریانی درجه یک

در طراحی و بهره برداری این معابرِ ارتباط برون شهری ، به جابه‌جایی وسایل نقلیه ی موتوری برتری داده میشود . این راه ها بر اساس نحوه ی کنترل دسترسی تقاطع ها به دو گروه آزادراه و بزرگراه تقسیم می‌شوند .ضوابط اجرایی آن‌ها را شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین می‌نماید.

راه های شریانی درجه دو

در طراحی و بهره برداری این معابر ، به جابه‌جایی و دسترسی وسایل نقلیه ی موتوری برتری داده میشود. برای رعایت این برتری حرکت پیادگان از عرض خیابان کنترل می شود . راه های شریانی درجه دو شبکه ی اصلی راه های شهری را تشکیل میدهند که همانند راه های شریانی درجه یک ضوابط اجرایی آن را شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین می‌نماید . این راه ها عبارتند از :

الف) شریان فرعی (خیابان جمع و پخش کننده ) در کتاب آیین نامه 

راهی است که ارتباط بین خیابان های محلی (فرعی ) و خیابان های شریانی اصلی رابرقرار می‌کنند . در این خیابان ها محل عبور عابران پیاده از عرض خیابان باید مشخص گردد .

ب) شریان اصلی

راهی که ارتباط بین خیابان های جمع و پخش کننده و بزرگراه ها را برقرار می‌کند . در این معابر فاصله ی بین تقاطع ها نسبت به بزرگراه ها کمتر است. 

راه های محلی 

راه هایی هستند که در طراحی و بهره برداری از آن‌ها نیاز های وسایل نقلیه و عابران پیاده ، اهمیت یکسان دارد . این راه ها ارتباط بین کوچه ها و خیابان های شریانی فرعی را برقرار می‌کنند .

راه عمومی

در کتاب آیین نامه راه عمومی ، به راه هایی گفته می‌شود که برای عبور و مرور عموم مورد استفاده قرار می‌گیرند   

خیابان 

راه عبور و مرور در محل سکونت و فعالیت مردم که عرض آن بیشتر از 6 متر باشد.

خیابان اصلی 

راهی که در برخورد با راه های دیگر عرض سواره روی آن بیشتر است .با نصب علایم راهنمایی و رانندگی ، اصلی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت راست راه دیگر قرار گرفته باشد.      

خیابان فرعی 

راهی ست که در برخورد با راه های دیگر عرض سواره روی آن کمتر است . همچنین با نصب علایم راهنمایی و رانندگی ، فرعی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت چپ راه دیگر قرار گرفته باشد .      

جاده در آیین نامه 

 تعریف جاده ، راه خارج از شهر برای عبور و مرور می باشد .  

جاده اصلی 

راهی ست که در برخورد با راه های به طور معمول عریض تر است و با نصب علایم راهنمایی و رانندگی اصلی تلقی میگردد.  

جاده ی خصوصی 

راهی که اشخاص یا موسسات برای کاربرد شخصی ساخته اند . در این راه ها استفاده ی دیگران از آن منوط به اجازه ی مالک است.

جاده ی فرعی

راهی که از راه اصلی منشعب شده و یا به آن میپیوندد . به طور معمول کم عرض تر است و با نصب علایم راهنمایی و رانندگی فرعی تلقی می‌گردد.  

شانه ی راه 

بخشی از بدنه ی راه که در دو طرف خط های عبور رفت و برگشت قرار داشته . برای توقف اضطراری وسایل نقلیه به کار می‌رود. (مثل آزاد راه )    

خط کمکی

خط عبوری است که به منظور تغییر سرعت ،گردش یا افزایش ظرفیت راه کنار خط عبور ایجاد می‌گردد    

خط تغییر سرعت 

نوعی خط عبور که خودرو های ورودی به مسیر اصلی یا خروجی از آن می‌توانند در طول آن ، سرعت خود را برای همگرایی یا واگرایی با جریان ترافیک افزایش یا کاهش دهند.    

خط عبور

بخشی از سواره رو است که با خط کشی حدود آن مشخص می‌گردد و به عبور یک ستون وسیله ی نقلیه اختصاص می‌یابد . یک راه می‌تواند در هر یک از مسیرهای رفت و برگشت خود یک یا چند خط عبور داشته باشد که از سمت راست به چپ از یک به بالا شماره گذاری می‌شوند .      

خط عبور دوچرخه 

عبارتست از مسیر ویژه ی دوچرخه در سطح معابر که با تابلو ، خط کشی یا رنگ حدود آن مشخص می‌گردد .    

خط ویژه

مسیری که به وسیله ی خط کشی با رنگ متفاوت ،علایم یا موانعی از بقیه ی مسیر مشخص گردیده و به عبور و مرور یک یا چند نوع وسیله ی نقلیه اختصاص دارد .      

خط ایست 

خط کشی عرضی ست (انواع خط کشی ها در کتاب آیین نامه توضیح داده شده است ) که در ورودی تقاطع و به منظور تعیین مرز توقف ، پیش از گذرگاه پیاده بر سطح راه ترسیم می‌شود .    

ایستادن

به معنای ایست وسیله ی نقلیه در زمان کوتاه است .     

ایستادن ممنوع 

             

توقف

به معنای ایست وسیله ی نقلیه در زمان طولانی بدون حضور راننده است .    

توقف ممنوع

   

چراغ توقف ( چراغ ترمز )

چراغ هایی که به هنگام به کار بردن ترمز پایی روشن شده و توجه لازم را به دیگران در پشت سر وسیله ی نقلیه می‌دهد.    

چراغ جانبی جلو (چراغ کوچک جلو )

عبارت از چراغ هایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت جلو نشان می‌دهد    

چراغ جانبی عقب (چراغ های کوچک عقب )

عبارت از چراغ هایی است که حضور وسیله ی نقلیه و عرض آن را از سمت عقب نشان می‌دهد.    

چراغ جانبی وسایل نقلیه طویل

چراغ هایی ست که در امتداد طول وسایل نقلیه طویل در حدود هر سه متر در دو طرف وسیله ی نقلیه نصب می‌شود تا رانندگان قادر به تشخیص طول آن شوند . این چراغ ها در قسمت عقب قرمز رنگ و در قسمت جلو زرد رنگ می‌باشند .  

چراغ دنده عقب

چراغی که وسیله ی نقلیه هنگام دنده عقب به کار می‌برد تا مسیر حرکت وسیله ی نقلیه در قسمت عقب روشن شود .به دیگران اخطار نماید که وسیله ی نقلیه در حال راندن به عقب و یا قصد دارد به عقب براند.

چراغ رانندگی (نور بالا)

چراغ هایی است که جلوی وسیله ی نقلیه را تا فاصله ی دور روشن می‌کند

چراغ عبور (نور پایین)

چراغ هایی در جلوی وسیله ی نقلیه که فاصله های نزدیک را روشن می‌کندو موجب خیره شدن چشم ،ناراحتی رانندگانی که از طرف مقابل می‌آیند و یا مانع دید آینه وسط برای وسیله ی نقلیه ی جلویی به دلیل انعکاس نور نخواهد شد .

چراغ راهنما 

چراغی که راننده به کار می‌برد تا به دیگران اخطار دهد که راننده قصد توقف و یا تغییر جهت به راست ، چپ و یا گردش را دارد.  

چراغ مه

چراغی در جلوی اتومبیل و برای بهتر دیده شدن راه در هنگام مه ، برف ، باران شدید ، گرد و غبار و مانند آن به کار می‌رود.  

حریم تقاطع 

 محدوده ای در تقاطع راه ها که به منظور سهولت حرکت و ایمنی تردد اختصاص می‌یابد 

حق تقدم عبور 

اولویت عبور وسیله ینقلیه ای نسب به وسیله ی نقلیه دیگر و یا نسبت به پیادگان و بالعکس.

سطح روشن 

در مورد چراغ ها عبارت است از سطح قابل دیدی که نور از آن منتشر می‌شود و در مورد منعکس کننده نور عبارت از سطح قابل دیدی است که نور را منعکس می‌کند .

برگ یا برچسب معاینه فنی 

گواهی انجام معینه فنی از سوی ستادهای معاینه فنی خودرو و یا مراکز فنی مجاز صادر و برگه به درخواست کننده تحویل و برچسب به سمت راست شیشه ی جلو الصاق می‌گردد .

اعتبار برگ معاینه فنی 

زمان درج شده در متن برگ معاینه فنی وسیله ی نقلیه است .

توقیف گواهینامه رانندگی مطابق تعریف کتاب آیین نامه

اخذ و ضبط گواهی نامه رانندگی و محروم نمودن موقت دارنده از مزایای قانونی آن.  

خم (قوس عمودی)

  انحراف مسیر مستقیم راه در سطح قائم

پیچ (قوس افقی) 

انحراف مستقیم  در سطح افق

علائم

هرگونه علامت عمودی و افقی مانند تابلو ، چراغ راهنمایی و رانندگی ، خط کشی ، نوشته و ترسیم ، و همچنین تجهیزات هدایت کننده ، سوت و حرکت دست وغیره .که به وسیله ی مقامات صلاحت دار برای کنترل و تنظیم عبور و مرور تعیین وبه کار برده می‌شود. در این بخش توضیحات کامل کتاب آیین نامه درباره ی علائم را بخوانید  

نکته ی بسیار مهم آیین نامه ای 

رانندگان کلیه ی وسایل نقلیه موتوری ، غیر موتوری ، موتور سیکلت و اشخاص، اعم از پیاده یا سواره بر حیوانات و یا اشخاصی که مسئول هدایت انفرادی یا دسته جمعی پیادگان در و یا حیوانات در راه ها می‌باشند .باید از علائم و مقررات که به وسیله ی چراغ ، خط کشی ها ، تابلوها ،نوشته ها، ترسیم ها و قوانین تعریف می‌شود پیروی کنند .اما فرمان پلیس راهنما که حتی ممکن است با پیام علائم یا مقررات در محل مغایر باشد مقدم بر همه ی اینها خواهد بود .